De stappen van de ethische cyclus

Met een ethische bril op brainstormen zoek je naar goede antwoorden of handelingen met betrekking tot het probleem dat je onderzoekt. Je gaat dus naar de basis van jouw organisatie. Waar staan jullie voor? Waar sta jij voor? 

Neem de tijd.

Het probleem

Iedere vraag die je stelt brengt een proces op gang. Wees daarom zorgvuldig in het formuleren van het probleem. Stel vragen als:

• • wat is het probleem?
  • voor wie is het een probleem?
  • hoe is het probleem ontstaan?
  • waarom is het een ethisch probleem?

De vragen ik je daarbij zou stellen is: stel je voor dat dit probleem er niet was, wat was er dan? Welk verlangen of gewenste situatie zou dan realiteit zijn? 

Wanneer je het probleem helder geformuleerd hebt, ga je het verder analyseren en stel je vragen als:

• • wat zijn de feiten en welke ontbreken er nog (en waarom)? 
  • Welke normen en waarden en overige ethische zaken spelen er (bijv een gedragscode)? 
  • Wie zijn er betrokken, wat zijn hun belangen en wie moeten er in actie komen?

Ik nodig je uit om ook die situatie waarin het probleem er niet is te verbeelden. Wie er dan bij? Wat doe je zelf? Wees concreet. Hoe merk je dat het probleem afwezig is. Wat zie je, hoor je, voel je? 

Inventarisatie

Beschrijf zoveel mogelijk oplossingen / handelingen voor het probleem. Rijp en groen door elkaar. Schrijf zoveel mogelijk op in korte tijd. 

In het artikel wordt een aantal handelingsstrategieën benoemd. Kijk eens, na de eerste brainstorm, of je vanuit deze strategieën geredeneerd nog meer oplossingen / handelingen kunt formuleren.

• Zwart-witstrategie: beschouw alleen het wel of juist niet doen van de handeling.
• Aankaarten op hoger niveau
• Samenwerking: met andere betrokkenen, waardoor er een win-winsituatie ontstaat.
• Klokkenluiden: hierbij wordt het probleem extern publiek gemaakt.

Oordeelsvorming

Kijk naar de morele aanvaardbaarheid van de handelingsmogelijkheden. Je kijkt daarbij eerst vanuit jouw eigen perspectief, gedachten en intuïtie. 

Beoordeel daarna het vraagstuk vanuit het perspectief van de betrokkenen die je in de probleemstelling en analyse geïdentificeerd hebt.

Zet de argumenten voor en tegen naast elkaar. Zowel voor jouw eigen perspectief als het perspectief van de ander(en).

Reflectie & Keuze maken

Neem de tijd om te reflecteren op alle opties en argumenten. Kom tot een beredeneerde keuze tussen de verschillende handelingsmogelijkheden / oplossingen. Kijk hierbij kritisch naar de argumenten voor of tegen de handeling en vraag je af of ze voldoende morele argumenten aanleveren.

Luister ook naar jouw gevoel en leg de visie, missie, normen en waarden van de organisatie er naast en maak een keuze. Ethisch meest verantwoord en aanvaardbaar. Weet ook wat je door deze keuze niet doet.